Manhattan Beach, Τζένιφερ Ίγκαν

Καιρό είχα να ξενυχτήσω με αφορμή ένα βιβλίο.

Μου συνέβη ξανά με το Manhattan Beach της Jennifer Egan. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο ανάγνωσμα. Ένα συναρπαστικό ιστορικό μυθιστόρημα που παρασύρει τον αναγνώστη στις περιπλανήσεις των ηρώων και διαμέσου αυτών σε μια γνήσια υπαρξιακή αναζήτηση, καθώς οι βεβαιότητες αμφισβητούνται.

Μεταφερόμαστε στην Νέα Υόρκη της Μεγάλης Ύφεσης, λίγα χρόνια μετά το Κραχ, στα μέσα της δεκαετίας του '30. 

Η κεντρική ηρωίδα, η Άννα Κέριγκαν, είναι τότε ένα δωδεκάχρονο κορίτσι, που συνοδεύει τον πατέρα της στις επαγγελματικές του συναντήσεις. Φαίνεται να εισπράττει τη φόρτιση που επικρατεί σε αυτές τις συναναστροφές, αλλά δεν μπορεί ακόμα να φανταστεί τις πραγματικές συγκρούσεις ηθικής και συμφερόντων που τροφοδοτούν την υποβόσκουσα ένταση.

Καθώς πορεύεται προς την ενηλικίωσή της σε μια συνταρακτική ιστορικά εποχή, η Άννα προσπαθεί να ανταποκριθεί στους πολλαπλούς ρόλους που υιοθετεί. Είναι μια στοργική αδερφή για τη Λυδία που έχει διανοητικά και κινητικά προβλήματα. Λατρεύει τον πατέρα της και πληγώνεται ανεπανόρθωτα όταν εκείνος εξαφανίζεται. Αναζητά την προσωπική της ταυτότητα και εξελίσσεται σε μια εξαιρετικά δυναμική γυναίκα που διεκδικεί τη θέση που της αξίζει σε ένα επάγγελμα κλειστό και επικίνδυνο. Αψηφά τις προκαταλήψεις και γίνεται η πρώτη γυναίκα δύτρια στην ιστορία των ΗΠΑ, στο ναυπηγείο του Μπρούκλιν. Οραματίζεται να βοηθήσει με ενεργό τρόπο την Αμερική να κερδίσει τον πόλεμο.

Η ιστορία αυτή είναι, ουσιαστικά, μια μυθοπλαστική αφήγηση που βασίζεται σε ιστορικά γεγονότα και αντλεί από τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες της εποχής. Μάλιστα, το ιστορικό σκέλος της αφήγησης έχει γερές βάσεις. Οι κεντρικοί ήρωες του βιβλίου βιώνουν με έντονο τρόπο μια ιστορική εποχή μεγάλων κοινωνικών αναδιατάξεων. Στον αγώνα τους για κοινωνική ανέλιξη η πορεία αναγκαστικά ορίζεται από τις κοινωνικές αντιθέσεις που εκδηλώνονται με ιδιαίτερη ένταση. Είναι η απαρχή της μεταπολεμικής κοινωνίας των ΗΠΑ.

Η γοητευτική αφήγηση σε συνδυασμό με το ενδιαφέρον ιστορικό πλαίσιο καθηλώνουν τον αναγνώστη. Οι χαρακτήρες είναι δομημένοι με εξαιρετικό τρόπο. Παρακολουθούμε την εξέλιξή τους μέσα από ζωντανούς διαλόγους και αφηγήσεις που εναλλάσσονται αριστοτεχνικά. Μια νότα μυστηρίου είναι ευδιάκριτη και προσδίδει επιπλέον ζωντάνια στην πλοκή. Η εξαφάνιση του πατέρα της Άννας, όμως, δεν είναι ένα απλό στοιχείο της μυθοπλασίας που επιστρατεύεται για να διατηρηθεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Αποτελεί τον κινητήριο μοχλό που επιτρέπει στη συγγραφέα να αναζητήσει στις πτυχές αυτής της εξέλιξης τα κομμάτια εκείνα, που ολοκληρώνουν την προσωπικότητα της κεντρικής ηρωίδας. Παράλληλα, η περιπέτεια του πατέρα μάς μεταφέρει στον κόσμο της παρανομίας και αναδεικνύει ηθικά διλήμματα που δύσκολα απαντώνται όταν οι επιλογές εκπορεύονται από την ανάγκη για επιβίωση. Η γνώριμη, κατά τα λοιπά, μάχη του καλού με το κακό προβληματίζει βαθύτατα τον αναγνώστη, καθώς συνειδητοποιεί τα αντικειμενικά δεδομένα που αντιμετώπισε ο πατέρας - φάντασμα και τα οποία βάρυναν στη λήψη της απόφασής του να ζήσει με μυστικοπάθεια και τελικά να εγκαταλείψει τα αγαπημένα του πρόσωπα.

Το βιβλίο αυτό μιλά για την αγάπη και τους δεσμούς που αναπτύσσονται ανάμεσα στα μέλη μιας οικογένειας, για τη θέση της γυναίκας σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται, για την έννοια της αφοσίωσης αλλά και για τις σκοτεινές συμπεριφορές, εκείνες που βρίσκονται στο όριο ανάμεσα στο ηθικά πρέπον και το ανάρμοστο. Ο αναγνώστης αναγκάζεται να αναμετρηθεί με τις βεβαιότητές του. Η εξέλιξη των οικογενειακών δεσμών, οι δύσκολες και γεμάτες απρόβλεπτες συνέπειες αποφάσεις, η αναζήτηση της πολυπόθητης ισορροπίας ανάμεσα στο εμείς και στο εγώ, στα πρέπει και στα θέλω προβληματίζουν και συγκλονίζουν. Η δυναμική που αναπτύσσεται σε καίρια χρονικά σημεία της πλοκής καλεί τον αναγνώστη να αναγνωρίσει ότι πολλές φορές στη ζωή ο τρόπος με τον οποίο κάτι που αρχικά φαντάζει αδύνατο μπορεί να καταστεί δυνατό βρίσκεται στη σφαίρα του ηθικά μεμπτού ή και του αντικειμενικά παράνομου.

Μοιραίος χαρακτήρας και προπομπός στην  πορεία μέσα στο σκοτεινό κόσμο της μαφίας είναι ο Ντέξτερ Στάιλς. Πρόσωπο κλειδί, λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στους υπόλοιπους κεντρικούς ήρωες, χωρίς μάλιστα οι ίδιοι να το συνειδητοποιούν.

Αλλά καλύτερα να μην προδώσω περισσότερα όσον αφορά τον γοητευτικό μαφιόζο...

Το Manhattan Beach είναι το πέµπτο µυθιστόρηµα της Jennifer Egan. Κυκλοφόρησε στην Αµερική το 2017 και έχει λάβει τα ακόλουθα βραβεία:

- Βιβλίο της χρονιάς One Book, One New York

- Βιβλίο της χρονιάς New York Magazine

- Andrew Carnegie Award for Excellence in Fiction

Στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, σε εξαιρετική μετάφραση της Μαρίας Φακίνου.